Nawet w chwili obecnej Polska korzysta z pomocy przedakcesyjnej realizując rozpoczęte wcześniej projekty. Fundusze przedakcesyjne były przeznaczone dla dziesięciu państw Europy Środkowej i Wschodniej (dla Polski również). Głównymi celami tej pomocy są:

• wzmocnienie struktur instytucjonalnych i administracyjnych w krajach kandydujących do członkostwa, które nie są odpowiednio przygotowane do wdrożenia i stosowania procedur obowiązujących w Unii Europejskiej
• dostosowanie przedsiębiorstw do standardów unijnych
• przybliżenie krajom niezrzeszonym skomplikowanych zasad i praktyk obowiązujących w ramach polityki strukturalnej

Od 2000 roku Polska mogła korzystać z 3 instrumentów pomocy finansowej ze strony Unii Europejskiej:

1. PHARE II
2. ISPA
3. SAPARD

Program ten pełnił funkcję instrumentu wspierającego transformację gospodarczą. Funkcjonowały w jego ramach regionalnie zorientowane programy, takie jak Crossborder, STER oraz RAPID, jednak ich wpływ na rozwój regionów był znacznie skromniejszy. Głównym celem programu jest pomoc krajom kandydującym w ich przygotowaniach do wejścia do Unii Europejskiej. Pomoc w ramach Phare koncentruje się na obszarach priorytetowych zidentyfikowanych w dokumentach: Partnerstwo dla Członkostwa (Accession Partnership), Narodowy Program Przygotowania do Członkostwa (NPPC) oraz odpowiednich wytycznych Komisji Europejskiej dotyczących programowania Phare. Wielkość alokacji budżetu dla każdego z krajów kandydujących w ramach tego programu będzie wyliczona w oparciu o następujące kryteria:

• udział ludności danego kraju w ludności całkowitej państw objętych Phare,
• wysokość Produktu Narodowego Brutto
• zdolność absorpcji jak i postępy we wdrażaniu Partnerstwa dla Członkostwa.

Zgodnie z podejściem prawnym Phare powinno być alokowane w rocznych przedziałach czasowych. Zauważono jednak, iż jest on znacznie lepiej wykorzystywany, gdy mamy doczynienia z programowaniem wieloletnim. Ostateczne kwoty jednak będą alokowane co roku i wskazane w Memorandum Finansowym. W odniesieniu do połączenia współfinansowania z budżetu oraz ze środków pochodzących z trzech instrumentów, należy je planować z rocznym przesunięciem w czasie tzn. budżet 2001 – Phare 2000.
 
Od roku 1998 wraz z wejściem Nowej Orientacji Phare wprowadzono kierunkowy podział programu, gdzie 30% jego rocznej alokacji będzie przeznaczone na projekty wspierające rozwój instytucjonalny, zaś 70% na projekty typu inwestycyjnego. Ten sam podział utrzymano w latach 2000-2006. Wsparcie rozwoju instytucjonalnego oznacza pomoc państwom kandydującym w budowie struktur, strategii, rozwoju potencjału ludzkiego i zdolności do zarządzania, które są potrzebne do wzmocnienia zdolności gospodarczej i społecznej.  W ramach projektów rozwoju instytucjonalnego Phare wspierał:

• procesy dostosowawcze naszego prawodawstwa do dorobku prawnego Unii Europejskiej oraz
• przygotowania się do polityk unijnych i instrumentów ich wspierających takich jak fundusze strukturalne.

Wypełnianie wymogów pierwszego z kryteriów Kopenhaskich oznaczającego, iż państwo kandydujące winno: osiągnąć stabilizację instytucji gwarantujących demokrację, przestrzegać zasad państwa prawa, prawa człowieka oraz uznawać prawa mniejszości.  

Wsparcia mogły oczekiwać: instytucje na poziomie krajowym, jak również regionalnym i lokalnym. Przewidywano, iż głównym instrumentem pomocy w ramach rozwoju instytucjonalnego będzie tzw. twinning. Oznacza on bezpośrednią współpracę danej instytucji z kraju kandydującego z jej odpowiednikiem z kraju członkowskiego. Wybór partnera jest dokonywany w drodze długotrwałej i sformalizowanej procedury przez zainteresowaną polską instytucję. Niezbędnym elementem w twinningu jest udział długoterminowego doradcy przedakcesyjnego.

Drugim rodzajem wsparcia, które było kontynuowane po 2000 roku to inwestycje. Ich głównym celem było dostosowanie krajowej infrastruktury do standardów Unii Europejskiej.

Rozporządzenie dla programu przedakcesyjnego ISPA zostało uchwalone przez Radę Unii Europejskiej 21 czerwca 1999 r. Beneficjentami funduszu były kraje ubiegające się o członkostwo w Unii Europejskiej: Bułgaria, Czechy, Estonia, Węgry, Łotwa, Litwa, Polska, Rumunia, Słowacja i Słowenia.  Pomoc Wspólnoty w ramach Funduszu ISPA miała przyczynić się do lepszego przygotowania krajów stowarzyszonych do członkostwa w UE w dziedzinie ochrony środowiska i transportu. ISPA służy realizacji celów określonych w dokumencie “Partnerstwo dla Członkostwa” oraz priorytetów wskazanych w Narodowym Programie Przygotowania do Członkostwa w UE. Pomoc Wspólnoty w ramach ISPA obejmuje finansowanie przedsięwzięć w dziedzinie ochrony środowiska  i transportu w następujących formach:

• projektów inwestycyjnych,
• technicznie i finansowo niezależnych faz projektów, posiadających osobne, niezbędne do realizacji przedsięwzięcia studia przygotowawcze, studia wykonalności oraz analizy techniczne,
• grup projektów,
• systemów projektów ściśle ze sobą powiązanych.

Skala przedsięwzięć realizowanych w ramach Funduszu ISPA musi być wystarczająco duża, by realizacja projektu wywarła znaczący wpływ w obszarze ochrony środowiska i transportu. Mając to na uwadze przyjęto, że zasadniczo całościowy koszt przedsięwzięcia nie może być niższy niż 5 milionów euro. Od tego warunku odstąpić można w wyjątkowych  i należycie uzasadnionych przypadkach. Podział środków w ramach ISPA na kraje - beneficjentów dokonano na podstawie następujących kryteriów:

• wielkość populacji,
• PKB per capita mierzonego parytetem siły nabywczej ludności,
• powierzchnia kraju.

Budżet ISPA określa się na poziomie 1,04 mld euro rocznie w okresie od roku 2000 do 2006. Według indykatywnej alokacji budżetu ISPA przedstawionej przez Komisję Europejską wielkość wsparcia dla Polski z tego funduszu jest określona w przedziale 30-37% (312 – 384,8 mln euro rocznie) z przeznaczeniem na sektor ochrony środowiska i transportu w równej wysokości. Wielkość alokacji wstępnej może jednak ulec weryfikacji ze względu na efektywność absorpcji środków Funduszu ISPA w danym kraju w latach poprzednich, a także braki w infrastrukturze kraju w stosunku do infrastruktury innych krajów kandydujących. Pomoc Wspólnoty w ramach ISPA przyjmowała jedną z następujących form:

• bezpośrednia pomoc bezzwrotna,
• pomoc zwrotna,
• lub inna forma pomocy finansowej. 

Wkład finansowy Wspólnoty w ramach Programu ISPA może stanowić 75% wartości projektu, liczonej jako wydatki publiczne lub wydatki instytucji i przedsiębiorstw, które mogą zostać uznane za ekwiwalent jednostek publicznych. Komisja, w porozumieniu z Komitetem Doradczym może zadecydować o podniesieniu tej wartości do poziomu 85% jeśli przedsięwzięcia przyczynią się w sposób szczególny do realizacji generalnych celów funduszu ISPA.

Niewielka część budżetu Funduszu ISPA może być także wykorzystana do finansowania studiów wstępnych oraz pomocy technicznej, których wyraźny związek z przedsięwzięciem musi zostać wskazany. Podstawowym celem finansowania tego typu pomocy będzie zagwarantowanie wysokiego stopnia przygotowania i wartości merytorycznej przedsięwzięcia, a także zapewnienie efektywnego zarządzania realizacją. Studia wstępne oraz pomoc techniczna w wyjątkowych wypadkach mogą być finansowane ze środków ISPA w 100%. Całość wydatków na studia wstępne i pomoc techniczną nie może jednak przekroczyć 2% całości alokacji środków Wspólnoty do ISPA. Ponadto wielkość wkładu finansowego może zostać ograniczona w przypadkach  dofinansowywania pomocy zwrotnej lub konieczności szczególnego zabezpieczenia interesów Wspólnoty. Ograniczenie wkładu finansowego może nastąpić ze względu na:

• dostępność współfinansowania,
• zdolność przedsięwzięcia do generowania zysku,
• odpowiednie zastosowanie zasady “zanieczyszczający płaci”.

Całość pomocy finansowej, udzielanej ze środków Funduszu ISPA i wszelkich innych środków Wspólnoty, nie może przekroczyć 90% całkowitego kosztu realizacji przedsięwzięcia.

Warunkiem kwalifikacji przedsięwzięcia do finansowania ze środków ISPA jest umożliwienie krajom kandydującym dostosowanie ich prawa do prawodawstwa wspólnotowego w dziedzinie ochrony środowiska i transportu oraz realizację celów zapisanych w “Partnerstwie dla Członkostwa”. Z momentem wstąpienia do Unii Europejskiej, kraj kandydujący traci prawo do korzystania ze środków Funduszu ISPA. Obecnie w Polsce wszystkie niezrealizowane projekty w ramach ISPA przejmie Fundusz Spójności.

(SUPPORT FOR PRE ACCESSION MEASURES FOR AGRICULTURE AND RURAL DEVELOPMENT)

Rozporządzenie w sprawie programu wsparcia Wspólnoty dla działań w rolnictwie i rozwoju obszarów wiejskich w okresie przedakcesyjnym w krajach kandydujących Europy Środkowo - Wschodniej, znanego jako SAPARD (Support for Pre Accession Measures for Agriculture and Rural Development), zostało zatwierdzone przez Radę Unii Europejskiej
21 czerwca 1999. W lipcu 1999 r. Komisja zdecydowała, że indykatywna alokacja  dla Polski wyniesie w latach 2000 – 2006 średniorocznie 168, 683  mln euro. Zgodnie ze stanowiskiem KE program SAPARD powinien być zgodny z NPPC, jak również z podstawowymi zasadami polityki UE. Głównym zadaniem programu jest wsparcie modernizacji rolnictwa i rozwój obszarów wiejskich. W oparciu o analizę sytuacji na obszarach wiejskich i w sektorze rolno-spożywczym przyjęto, że Program Operacyjny SAPARD w Polsce będzie opierać się na dwóch priorytetach (Program Operacyjny dla Polski, wersja uzupełniona z dnia 31 lipca 2000 roki, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi)  t.j. poprawy efektywności sektora rolno-spożywczego oraz poprawy warunków prowadzenia działalności gospodarczej i tworzenie miejsc pracy. Planowane działania miały służyć realizacji celów strategicznych programu SAPARD w Polsce, które określono jako:

• poprawa ekonomicznej konkurencyjności polskiego sektora rolno-spożywczego, na rynku krajowym i rynku międzynarodowym; 
• dostosowanie sektora rolno-spożywczego do standardów acquis communautaire w zakresie jakości, higieny i bezpieczeństwa żywności oraz ochrony środowiska;
• stymulowanie wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich poprzez wspieranie rozwoju infrastruktury technicznej oraz tworzenie warunków do podejmowania pozarolniczej działalności gospodarczej na wsi. 

Program SAPARD w przeciwieństwie do dwóch pozostałych funduszy przedakcesyjnych nie został uruchomiony w roku 2000, a dopiero  28 czerwca 2002 r.. Jednocześnie ustalono, że fundusze przyznane na 2000 rok będą mogły być wykorzystane do końca 2003 roku. Proponowana strategia jest zgodna zarówno ze Spójną Polityką Strukturalną Rozwoju Obszarów Wiejskich i Rolnictwa, jak i Narodowym Programem Przygotowania do Członkostwa w UE (NPPC). W latach 2000-2002 program koncentrował się na działaniach przygotowujących sektor rolno-spożywczy do przyjęcia acquis communautaire. Po akcesji, działania planowane w ramach tego programu, zostaną przesunięte do programów operacyjnych Funduszy Strukturalnych UE, a w szczególności Sekcji Orientacji Funduszu EAGGF oraz do programów finansowanych z Sekcji Gwarancji Funduszu EAGGF

Funkcjonowanie tych funduszy przewidziano na okres 2000-2006, jednak uległ on zmianie w związku z akcesją Polski do Unii Europejskiej. Roczna pomoc dla Polski szacowana była w okresie przedakcesyjnym między 878,68 mln euro a 955,68 mln euro i w podziale na poszczególne fundusze przedstawiała  się ona następująco: