Rewitalizacja Żyrardowa

Rewitalizacja

Rewitalizacja[1] jest to kompleksowy proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych poprzez działania całościowe (powiązane wzajemnie przedsięwzięcia obejmujące kwestie społeczne oraz gospodarcze lub przestrzenno-funkcjonalne lub techniczne lub środowiskowe), integrujące interwencję na rzecz społeczności lokalnej, przestrzeni
i lokalnej gospodarki, skoncentrowane terytorialnie i prowadzone w sposób zaplanowany
oraz zintegrowany poprzez programy rewitalizacji.

Rewitalizacja zakłada optymalne wykorzystanie specyficznych uwarunkowań danego obszaru oraz wzmacnianie jego lokalnych potencjałów (w tym także kulturowych) i jest procesem wieloletnim, prowadzonym przez interesariuszy (m.in. przedsiębiorców, organizacje pozarządowe, właścicieli nieruchomości, organy władzy publicznej, etc.) tego procesu, w tym przede wszystkim we współpracy z lokalną społecznością.

Działania służące wspieraniu procesów rewitalizacji prowadzone są w sposób spójny: wewnętrznie (poszczególne działania pomiędzy sobą) oraz zewnętrznie (z lokalnymi politykami sektorowymi, np. transportową, energetyczną, celami i kierunkami wynikającymi
z dokumentów strategicznych i planistycznych).

Celem opracowania i wdrożenia programów rewitalizacji miast jest pobudzenie aktywności środowisk lokalnych i stymulowanie współpracy na rzecz rozwoju społeczno-gospodarczego oraz przeciwdziałanie zjawiskom wykluczenia społecznego w zagrożonych patologiami obszarach miast.

Realizacja programów ma umożliwić w zdegradowanych dzielnicach tworzenie warunków lokalowych i infrastrukturalnych do rozwoju małej i średniej przedsiębiorczości, działalności kulturalnej i edukacyjnej, w tym mających za zadanie podniesienie kwalifikacji mieszkańców zagrożonych wykluczeniem społecznym, ze szczególnym uwzględnieniem działań obejmujących:

• poprawę estetyki przestrzeni miejskiej;
• porządkowanie „starej tkanki” urbanistycznej poprzez odpowiednie wyburzanie
  i zabudowywanie pustych przestrzeni w harmonii z otoczeniem;
• rewaloryzację obiektów infrastruktury społecznej oraz budynków o wartości architektonicznej i znaczeniu historycznym.

Pomysł na miasto
Przez lata rozwój naszego miasta w dużym stopniu uzależniony był od kondycji fabryki lniarskiej. Niestety, działalność Żyrardowskich Zakładów Przemysłu Lniarskiego zakończyła się przewlekłym procesem upadłościowym, negatywnie wpływającym przede wszystkim na lokalny rynek pracy. Bezrobocie niosło za sobą kolejne, pochodne mu, trudności społeczne: znaczne osłabienie więzi społecznych, niski stopień aktywności mieszkańców i ich identyfikowania się z miastem, a także - naturalny w pewnym stopniu, odpływ głównie młodych i wykształconych mieszkańców do stolicy. Likwidacja zakładów lniarskich wiąże się również z postępującą latami degradacją przestrzeni pofabrycznych.
Skala problemu zmobilizowała władze miasta do opracowania i wdrożenia zintegrowanego, społeczno – gospodarczo – przestrzennego programu rewitalizacji miasta. Uwarunkowania, jakimi są: z jednej strony - obecna sytuacja społeczno-gospodarcza miasta, brak perspektyw powrotu do rozwijania na dużą skalę działalności przemysłowej, a z drugiej strony – możliwości tkwiące w walorach kulturowych i przyrodniczych miasta, a także okolic, no i wreszcie dostępność komunikacyjna miasta, skłaniają do poszukiwania nowych kierunków rozwoju i budowania charakteru miasta na poprzemysłowym dziedzictwie.
Ogromnym potencjałem Żyrardowa jest zabytkowe centrum miasta. Jako cenne dziedzictwo europejskiej kultury materialnej staje się fundamentem przemian społeczno – gospodarczych. Zabytkowe centrum Żyrardowa stanowi XIX–wieczna osada fabryczna oraz sąsiadujące z nią tereny poprzemysłowe. Osada fabryczna jest jedynym w Europie, zachowanym prawie w całości ,,żyjącym” zespołem urbanistyczno-architektonicznym miasta przemysłowego przełomu XIX i XX wieku. Cały obszar Osady Fabrycznej ze względu na unikalny układ urbanistyczny wpisany jest do rejestru zabytków i znajduje się w strefie ścisłej ochrony konserwatorskiej. W sąsiedztwie osady znajdują się niezwykle atrakcyjne inwestycyjnie tereny poprzemysłowe, obfitujące w perełki architektury industrialnej. W Gminnej Ewidencji Zabytków figuruje 368 zabytków, w tym 201 wpisanych do rejestru zabytków. Niestety obszar Osady Fabrycznej, a tym bardziej tereny pofabryczne są w dużym stopniu zdegradowane, a większość znajdujących się tu budynków jest w złym stanie technicznym. Zabytkowe centrum Żyrardowa wymaga więc konsekwentnie realizowanego, zakrojonego na szeroką skalę procesu rewitalizacji.